نور یکی از عوامل مهم در رشد و تندرستی گیاهان آپارتمانی است نور میتواند باعث فتوسنتز در گیاه شود و عمل فتوسنتز سبب تولید قند و ترکیبات آلی در گیاه می شود. اثر نور بر روی گیاهان از سه جنبه کمیت و کیفیت و مدت تابش مورد مطالعه قرار میگیرد.

شدت نور را با واحد لوکس میسنجند و عبارت است از مقدار امواج نورانی که در زمان معین به واحد سطح می رسد همچنین فوت کندل نیز یکی از واحدهای سنجش نور میباشد و عبارت است از میزان نوری که از یک شمع در فاصله ۱ فوتی به شیئی میرسد مثلاً نور مهتابی ۱۰ فوت کندل است و یا هوای آفتابی معمولی ۲۰۰۰۰ فوت کندل نور میباشد گلها در شدت نور متفاوت عكس العملهای مختلفی از خود نشان میدهند کاهش شدت نور در گلهایی که به نور بیشتری نیازمندند سبب بدقواره شدن گلها افزایش فواصل برگهای مسن و برگهای جدید کوچک تر شدن برگهای تازه ریزش برگهای ،مسن طویل شدن ساقه و در برخی گیاهان مثل كروتون يا حسن يوسف باعث سبز شدن برگهای ابلق و رنگی آنها میشود افزایش نور نیز مانند کاهش آن در مورد بعضی از گیاهان باعث زرد شدن برگها سوختگی و پژمردگی می شود به دلیل تبخیر بیش از حد موجب اختلالات ظاهری در گیاهان و نهایتاً به پژمردگی گیاهان می انجامد. اصولاً تابش نور مستقیم و شدید برای اکثر گیاهان آپارتمانی مضر است و به نقطه اشباع نوری (Light saturation بستگی دارد. نقطه اشباع نوری یعنی نقطه ای که در آن میزان نور دریافتی توسط گیاه به طور کامل مورد استفاده قرار میگیرد و گیاه در این نقطه حداکثر فتوسنتز را دارد و نور بیش از حد سبب سوختگی در گیاه می شود نقطه اشباع نوری در گیاهان متفاوت است مثلاً در کاکتوسها این نقطه بالاو در سرخسها و یا بنفشه آفریقایی پایین .است گیاهان مختلف برای عمل فتوسنتز به شدت نورهای خاص نیاز دارند و بر طبق این احتیاج گیاهان زینتی را به ۴ دسته تقسیم بندی می نماییم:

گیاهان سایه :دوست که به شدت نور کمتری نیازمندند و باید دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرند مثل فیلودندرون پتوس ،قلبی عشقه یا ،پاپیتال برگ ،عبایی مارانتا سانسوریا، نوعی از سرخس ها و غيره.

گل های آفتاب دوست: که به شدت نور نسبتاً زیادی احتیاج دارند و باید آنها را در جای افتابگیر کشت و نگهداری کرد. البته این نور نباید خیلی شدید .باشد این نوع گیاهان را در منزل در کنار پنجره جنوبی قرار دهند مانند گل سرخ ،داودی ،میخک ،گلایول ،شمعدانی کاکتوسها، بنت القنسول و غيره.

گلهای سایه آفتاب دوست: که نیاز نوری این دسته حدفاصل بین گیاهان سایه دوست و آفتاب دوست است. معمولاً گیاهانی که دارای برگهای ابلق و رنگی هستند جزء این دسته هستند؛ مثل ،بنفشه ،کروتون در اسنا، بگونیا حسن یوسف پتوس ابلق فيكوس، بنجامين ابلق و غيره.

گلهای غیر حساس: این قبیل گیاهان میتوانند شدت نورهای متفاوتی را تحمل نموده و به رشد خود ادامه دهند مانند ،زرشک یاس زرد و غیره.

طیفهای مختلف نور در گیاهان اعمال مختلفی انجام میدهد:

نور سبز: با این طیف نوری گیاه قادر به فتوسنتز نیست.

نور آبی: با این طیف نوری گیاه قادر به انجام فتوسنتز و ایجاد عطر در گلها می شود.

نور قرمز: با این طیف نوری گیاه قادر به انجام فتوسنتز و تولید گل در گیاه می شود.

نور بنفش: با این طیف نوری در گلها عطر ایجاد می شود.

مدت زمان تابش نور در فصول مختلف سال و در مکانهای مختلف کره زمین متفاوت است. طول روز در رشد و گلدهی بسیاری از گیاهان اثرات متفاوتی دارد. گلهای مختلف برای گلدهی به طول روزهای مختلفی احتیاج دارند از این جنبه گلهای زینتی را به ۳ گروه تقسیم میکند.

این قبیل گیاهان برای گلدهی به روز بلند و شب کوتاه احتیاج دارند طول روز معمولاً بین ۱۴ الی ۱۶ ساعت متغیر است مانند شب بو میمون ،اطلسی ختمی و ناز و کاهو (به گیاهان روز بلند شب کوتاه هم می گویند).

نیاز به شبهای بلند و روزهای کوتاه برای گلدهی این قبیل گیاهان ضروری است طول مدت روشنایی ممکن است بر حسب انواع مختلف از ۸ الی ۱۱ ساعت متغیر باشد و زمان تاریکی بین ۱۳ الی ۱۶ ساعت میباشد مانند بگونیا گل کاغذی داودی بنت القنسول ،جعفرى ،كاكتوس كالانكوئه، كراسولا و . . . .

این قبیل گیاهان برای گلدهی احتیاجی به طول روز ندارند مانند گل سرخ کوکب بگونیای ،پیازی بنفشه افریقایی میخک و غیره از آن جایی که میزان نور اثرات مهم و متفاوتی در گیاهان دارد با تنظیم دقیق آن میتوانید گیاه را وادار به رشد رویشی و یا تولید گل نمود در صورتی که در منزل و یا گلخانه نیاز به افزایش نور باشد با افزودن لامپهای مختلف میتوانید این نیاز را جبران نمایید.

نور مصنوعی باعث کاهش زمان گلدهی گیاهان روز بلند می شود برعکس کوتاه کردن طول روز موجب تأخیر در گلدهی گیاهان روز بلند و تسهیل در گلدهی گیاهان روز کوتاه می شود به طور کلی روشن کردن لامپهای فلورسنت و رشته ای که به صورت یک در میان و در فواصل ۲ متری در گلخانه نصب میشوند به مرتفع شدن نیاز نوری گیاهان کمک می کند.

نکته: در چهار ماهه آخر سال که طول روز کوتاه تر است روشن کردن لامپها به مدت ۸ ساعت سبب افزایش مدت تابش نور به ۱۵ تا ۱۶ ساعت خواهد شد. در مجموع به گیاهان بسیار کمک می کند (استفاده از لامپهای جیوه ای و بخار سدیمی هم میتواند نیاز نوری را مرتفع کند).

در منزل میتوانید با نصب لامپهای کم مصرف سفید و یا نصب لامپهای فلورسنت نیاز نوری تا حدی برآورد می شود اگر این لامپها تنها منبع تولید نور برای گیاه شماست بهتر است حدود ۱۶-۱۴ ساعت روشن باشند. فاصله لامپها از گیاه باید طوری باشد که باعث سوختگی در برگها نشود.

تمام گیاهان بین دو حد معین یعنی درجه حرارتی که به نام Max و Min نامیده میشود قادر به ادامه زندگی هستند. این دو حد برای گیاهان مختلف فرق دارد میتوان گیاهان آپارتمانی را ازنظر احتياجات حرارتی به ۳ دسته تقسیم کرد.

گیاهانی که به هوای خنک نیاز دارند. حداقل درجه حرارت برای این گیاهان ۵ تا ۸ درجه سانتی گراد و حداکثر ۱۳ تا ۱۶ درجه است مانند ،آروکاریوم آکوروس ،کفشک مو،چسب شمشاد ،ژاپنی، پامچال و سیکلامن.

گیاهانی که به هوای ملایم نیاز دارند حداقل درجه حرارت برای این گیاهان ۱۰ تا ۱۳ درجه و حداکثر ۱۸ تا ۲۱ درجه می باشد مانند مارچوبه برگ ،عبایی، کالادیوم ،سجافی فیلودندرون و فيكوس.

گیاهانی که به هوای گرم نیاز دارند حداقل ۱۶ تا ۱۹ درجه و حداکثر ۲۸ تا ۳۰ درجه مانند انجیر دیفن باخیا آنتوریوم و آناناس.

توجه داشته باشید تغییرات ناگهانی درجه حرارت باعث ریزش برگها و از دست دادن طراوت یا چروکیدگی پیچیدگی قهوه ای شدن و یا رنگ پریدگی در برگهای گیاه می شود در صورتی که نیاز باشد گلدانی جابه جا شود چندین بار به محل جدید منتقل شود و هر بار مدت بیشتری در محل جدید نگهدارید و سپس به مکان قبلی بازگردانده شود تا گیاه کاملاً با شرایط دمایی و حرارتی سازگار شود.

به منظور وادار نمودن برخی از گیاهان به تولید کل و تغییر در زمان گلدهی در مدت معین با تغییر دما به صورت مصنوعی میتوانید به تولید گل زودرس در گیاهان مخصوصاً گیاهان درپیازی مثل سنبل، لاله و گلایول کمک نمایید به این عمل فورساژی می گویند مثلاً د بنت القنسول در دمای بالاتر از ۱۴ سانتی گراد جوانه گل تشکیل میشود و یا در آزالیا در درجه حرارت ۱۷ سانتی گراد به بالا گل تشکیل می شود.

نکته: به خاطر داشته باشید پیدایش اولین نشانه های جوانه های گل در بسیاری از گیاهان زینتی به میزان درجه حرارت در شب بستگی دارد دمای شب را در گلخانه نسبت به روز بین ۲ تا ۵ درجه خنکتر نگه دارید تا با کاهش عمل تنفس در گیاه از سوختن مواد ذخیرهای گیاه بکاهید و در نتیجه به ذخیره شدن مواد غذایی در گیاه و تمایل گیاه به گلدهی کمک نمایید تفاوت بین میانگین دمای شب و روز را Dif می گویند هر چه دمای روز در مقایسه با شب افزایش یابد فاصله میانگرها زیادتر شده و ارتفاع گیاه افزایش می یابد.

الف) دفعات آبیاری

1. گیاهانی که به آب زیادی احتیاج دارند بنابراین باید خاک آنها همیشه مرطوب باشد. هیچ گاه نباید خاک آنها خشک شود و به محض خشک شدن سطح خاک آن را باید دوباره آبیاری نمود مانند نخل مرداب مارانتا ،پامچال در اسنا، كرديلين وغيره.
2. گیاهانی که آب کمتری (متوسط) نیاز دارند خاک گلدان آنها باید تقریباً به نسبت مرطوب باشد و فقط خاک گلدان میتواند برای مدت کوتاهی خشک باشد که این مدت نباید زیاد باشد زیرا آبیاری پس از تشنگی گیاه موجب ریزش برگها می شود مانند فیلودندرون ،پتوس پیله،ا نخل ،زینتی شفلرا، پپرومیا (برگ قاشقی) دیفن باخیا و …. .
3. گیاهانی نظیر سرخس،ها ،برگ انجیری سانسوریا یا کاستریا کاکتوسها و دیگر گیاهان گوشتی که به دلیل ذخیره آب در بافتهایی مثل برگ و ساقه نیاز کمتری به آب دارند. آبیاری باید پس از خشک شدن کامل خاک صورت گیرد اگر آبیاری مدت زیادی به تعویق بیفتد به گیاه صدمه میزند.

ب) میزان آبیاری

ج) کیفیت آبیاری

راههای افزایش کیفیت آب آبیاری

1. تغییر محل چاه
2. افزایش عمق چاه تا آب از فیلترهای خاکی بیشتری عبور نماید.
3. روش اسمز معکوس یعنی آب شور را از یک غشاء نیمه تراوا عبور میدهند در این حالت حدود ۹۰ درصد نمکهای محلول گرفته می شوند.
4. روش تقطیر
5. روش یون زدایی
6. عملیات صحیح زراعی
7. شستشوی خاک (Leaching)
8. استفاده از کودهای کند رها شونده (Slow release Fertilization)

رطوبت هوا

1. گیاهانی که در رطوبت نسبی ۷۵ تا ۹۵ درصد به خوبی رشد میکنند مانند ،کردیلین بنفشه آفریقایی بسیاری از سرخسها و …
2. گیاهانی که به رطوبت نسبی ۵۰ تا ۷۵ درصد نیاز دارند مانند نخل زينتي، سانسوريا، برگ بیدى، سيكلامن و …
3. گیاهانی که به رطوبت نسبی ۲۵ تا ۵۰ درصد نیاز دارند مانند گیاهان تیره کارتاسه Cartaceae تیره کراسولاسه (Crassulaceae) و …

1. از قرار دادن گیاه در جریان هوا و مجاور منابع حرارتی (بخاری شوفاژ و …) اجتناب کرد.
2. هرچند یک بار باید بر روی گیاه توسط آب فشان که آب را به قطرات ریز در می آورد آب پاشید ولی باید از خیس کردن گل ها خودداری کرد.
3. پاشیدن آب باید صبح و ظهر که حرارت محیط بیشتر است صورت گیرد زیرا اگر در موقع عصر یا شب انجام شود آب بر روی گیاه باقی مانده تبخیر نمیشود و از تبادلات گیاه با محیط جلوگیری می کند. (توجه داشته باشید اگر نور خورشید به طور مستقیم بر روی گیاه آبپاشی شده بتابد قطرات آب مثل ذره بین عمل نموده و با متمرکز کردن نور بر روی برگها باعث سوختگی آنها می شود)
4. بهتر است از گلدانهای پهن و کوتاه برای گیاهان آپارتمانی استفاده کرد تا با افزایش سطح تبخیر رطوبت بیشتری به برگها برسد.
5. در منزل میتوانید ظرفی را در زیرگلدان قرار داده و داخل ظرف شن بادامی اضافه نمایید و داخل آن آب بریزید گلدان را طوری در ظرف قرار دهید تا بالاتر از سطح آب قرار گیرد و تماسی با آب نداشته باشد تبخیر آب از ظرف به مرور زمان باعث تأمین رطوبت گیاه می شود و یا درون ظرف آب داغ ریخته تا رطوبت سریع تر به مصرف گیاه برسد.
6. در صورت امکان میتوان گلدانها در محفظه شیشه ای قرار داد زیرا رطوبت حاصل از تبخیر گلدان و تعرق گیاه موجب افزایش رطوبت می شود.

خاک

بافت خاک

آشنایی با شستشوی خاک (Leaching)

ضد عفونی کردن خاک

روشهای ضدعفونی خاک

اسیدیته خاک یا pH

نفوذناپذیری خاک

شستشوی گیاهان